Door Arnold Aarts
Verschenen in het Noordhollands Dagblad op 20 december 2022
© Foto Cees Hartman
Zaandam
De ene stond als wiskundedocent voor de klas, de ander maakte in een naaiatelier de meest gecompliceerde kleding. Tegenwoordig wonen de Syrische vrouwen Mona Awad (61) en Hind Abdulhadi (34) in Zaandam en helpen ze elke vrijdagochtend in het Gemeentearchief.
Ze zijn niet de enigen die eens per week komen helpen in het archief in het Zaanse stadhuis. De groep bestaat uit acht Syriërs, mannen en vrouwen. Er is genoeg werk voor ze, want de afdeling wordt overspoeld met historisch materiaal. Paperassen en foto’s van waterschappen, van kerken, van instellingen, maar ook van particulieren. Zo overhandigde een hobby-genealoog recent vierduizend bidprentjes. Ook duiken op stoffige zolders af en toe pareltjes op, als het huis wordt leeggehaald zodra pa of ma is overleden of naar het verzorgingstehuis gaat.
Zuurvrij
Hoewel het Gemeentearchief kritisch is in het aannemen, leveren de aanwinsten een bult aan werk op. Als het materiaal is geïnventariseerd, moet het ook nog worden opgeborgen. Nietjes eruit gehaald, alles in zuurvrije mappen en dozen gestopt en van codes voorzien. Een karwei dat wordt gedaan door Syrische statushouders.
Een idee van Geke van de Kamp, die werkt in de bibliotheek van het archief. Ze heeft een band met de doelgroep sinds 2015, toen een forse stroom Syriërs naar Nederland kwam. Ze werden voor de noodopvang ondergebracht in het Burgemeester In ’t Veldpark, in tenten die eerder waren gebruikt door de deelnemers aan de Dam tot Damloop. Van de Kamp meldde zich destijds aan als vrijwilliger.
© Foto Cees Hartman
Zelfredzaam
Inmiddels hebben veel Syriërs een verblijfstatus en een definitieve woonplek in de Zaanstreek. Maar daarmee zijn ze nog niet ingeburgerd. Die taak ligt deels bij NewBees. Via deze organisatie en NLTraining leren nieuwkomers in drie jaar tijd Nederlands en lopen ze maatschappelijke stages om langzaam maar zeker onderdeel te worden van de samenleving. Daarna zijn ze zelfredzaam en gereed om een studie op te pakken of een betaalde baan te vinden.
Bij de stages – ook wel ’traineeships’ genoemd – is het de bedoeling dat de statushouders samenwerken met Nederlandstalige collega’s en bijvoorbeeld niet ergens geïsoleerd worden neergezet om geestdodend productiewerk te doen. „We zijn geen uitzendbureau”, benadrukt Inge Kaaijk , coördinator van team NewBees Zaanstad. „Het moet zinvol werk zijn, waarin ze veel contact hebben met Nederlanders.”
Beren
De statushouders zijn onder meer aan de slag bij het Zaantheater, de groenvoorziening, scholen, kringloopwinkels, zorginstellingen, de voedselbank en het Zaans Medisch Centrum. Kaaijk zou het liefst nog veel meer adressen hebben waar ze de inburgeraars kan onderbrengen, maar veel werkgevers zien het niet zitten. „Ze zien van tevoren allemaal beren op de weg. Daardoor wordt vooral heel veel over deze nieuwkomers gesproken en niet met ze. Wie ze in het dagelijks leven ontmoet, merkt dat het net zulke mensen zijn zoals wij. Die ook gewoon een veilige plek willen waar ze met hun gezin een fijn leven kunnen hebben.”
© Foto Cees Hartman
Veel Nederlanders hebben volgens Kaaijk amper een idee wat de achtergrond is van Syriërs. Ze raadt hen aan de onlangs op Netflix uitgebrachte film ’The Swimmers’ te gaan bekijken. Het vertelt het waargebeurde verhaal van de zusjes Mardini, die een reis vol ontberingen moeten doorstaan om veilig in Duitsland aan te komen en een nieuw leven op te bouwen.
Kat
Het onbekende kan leiden tot gereserveerdheid, heeft Van de Kamp gemerkt. Sommige collega’s van het archief vroegen zich af of de taalbarrière niet voor problemen zou zorgen. Inmiddels is de koudwatervrees volledig verdwenen.
Een gezamenlijk uitstapje met de Nederlandse vrijwilligers heeft de sfeer op vrijdagochtend alleen maar verbeterd. Al duurde het even voordat een van de nieuwkomers duidelijk had gemaakt wat in haar ogen de bestemming moest zijn. ’Baby Nederland’ deed niet meteen een lichtje branden bij de organisatie. „Ze bleek Madurodam te bedoelen.”
Koffie
Inmiddels leert iedereen steeds beter met de cultuurverschillen om te gaan, bijvoorbeeld in de manier van communiceren. Waar een Nederlander direct antwoord geeft op de vraag of hij koffie wil, is dat bij een Syriër anders. Kaaijk: „Die weigert eerst twee keer, omdat hij niemand tot last wil zijn.”
Ook de functie bij het archief wordt heel anders beleefd, zo leert de ervaring. Iedere statushouder reageert uitgelaten als hij of zij het toegangspasje voor de afdeling krijgt overhandigd. Die loopt vol trots rond, heeft Van de Kamp gemerkt. „Dankzij Google Translate weten we dat ze zichzelf dan meteen gemeenteambtenaar noemen, dat is een erebaan.”
Behapbaar
Ook Mona Awad (die hier drie jaar rondloopt) en Hind Abdulhadi (sinds maart) zijn verguld met de kans die ze krijgen bij het archief. Het werk is ondanks hun taalachterstand goed behapbaar, de collega’s zijn gezellig, vriendelijk en betrokken. Bovenal leert het tweetal steeds beter Nederlands te begrijpen en te spreken.
Dat de stages werken, kan Abdulhadi uit eigen ervaring vertellen. Voordat zij bij het archief kwam werken, was haar echtgenoot hier aan de slag. Hij werkt inmiddels als professioneel banketkok in de keuken van het naastgelegen Inntel Hotel.
NewBees wordt door gemeenten ingehuurd om de inburgering van statushouders soepeler te laten verlopen. NewBees werkt in Zaanstad, West-Friesland, Amsterdam, Leiden, Drechtsteden, Rotterdam, Arnhem en Nijmegen. Niet alleen statushouders uit Syrië worden geholpen een cv op te bouwen, maar ook die uit Afghanistan, Eritrea, Guinee, Irak, Oekraïne, Pakistan, Soedan en Yemen.
Meer informatie over onze diensten voor gemeenten vind je hier.
